80% van de medewerkers zie een burn-out niet aankomen…

…maar heeft er al wel langere tijd last van

Vaker dan u het doorheeft ervaren uw medewerkers het leven als zwaar.

Een burn-out heb je niet zomaar van de een op de andere dag. Al lijkt het voor de buitenwacht misschien wel zo.

Een burn-out heeft ook nooit één oorzaak, maar komt door een combinatie van factoren. Bijvoorbeeld door perfectionisme, gedoe met de kinderen of de partner thuis en weinig zelfstandigheid op het werk.
Men noemt een burn-out ook wel een sluipmoordenaar. De aanloop naar ‘de dag dat het echt niet meer gaat’ kan lang zijn en geleidelijk plaatsvinden. Een medewerker kan van gezonde stress (stress met herstel) vrijwel ongemerkt over gaan naar ongezonde stress (stress zonder voldoende herstel).

Bij ongezonde stress is de reactie van zeer velen niet het nemen van rust en bijkomen. (Tip: lees ook eens dit artikel https://www.linkedin.com/pulse/als-de-tank-van-mijn-auto-leeg-rij-ik-zo-snel-mogelijk-jan-middel/ )
Nee, de meesten van ons gaan dan juist harder en langer werken. We nemen niet meer de tijd om plezier te maken en ontspannende activiteiten te ondernemen. Daarnaast gaan we ons, steeds meer, zorgen maken over het werk. En dat doen we vaak (herkent u het?) ’s nachts, in bed, als we willen slapen en uitrusten.
Het gaat ons steeds meer moeite kosten (lees: extra inzet) om bij te benen. We trekken ons langzaamaan steeds meer terug in onszelf en gaan maar door….
…en maar door en door en door. En denken er niet meer aan om op te laden.

We werken dus wel, extra hard zelfs, maar uitval dreigt.

Dit noemen we ook wel de fase van Spanningsklachten

———————————–

Hierna gaan we, in eerste instantie nog steeds vaak onopgemerkt, over naar de fase van Overspannenheid:

Er ontstaan ernstige(re) klachten en feitelijke beperkingen in ons psychisch en fysiek functioneren. Deze ontstaan door chronische overbelasting en stress. We worden vergeetachtig en ervaren moeite met het concentreren op dát wat we moeten doen. We zijn prikkelbaar, gaan meer fouten maken en vinden het moeilijk om het werk los te laten. En praat ons al helemaal niet van veranderingen in en verstoringen van ons (werk)ritme!
Deze fase duurt gemiddeld tussen de 3 weken en de 6 maanden.

We spreken daarna van Burn-out. Deze fase duurt lang, meestal langer dan 6 maanden.

We ervaren dan 4 kernsymptomen:

• Uitputting, zowel emotioneel als fysiek
• Emotionele ontregeling
• Cognitieve ontregeling
• Mentale distantie

Daarnaast merken we vaak ook nog:

• Psychische spanningsklachten (denk bijvoorbeeld aan een vermindering van het zelfvertrouwen)
• Psychosomatische spanningsklachten (denk bijvoorbeeld aan rugpijn, buikklachten en hoofdpijn)
• Een depressieve stemming (geen depressie, dat is wat anders)
• Een toenemend cynisme
• Toenemende demotivatie
• Verslavingsgevoeligheid

NB Burn-out is geen gevolg van een psychiatrische stoornis! Het is een energiestoornis. Depressie daarentegen is een stemmingsstoornis. Burn-out lijkt ook op Chronische vermoeidheid en de Overgang, maar is dus iets anders.

Als collega, maar zeker als leidinggevende en HR-manager, heb je een taak om een burn-out op tijd te herkennen. Daarom is het van belang dat je de signalen van te veel & te lang ongezonde stress kunt herkennen en het op een goede manier bespreekbaar kunt en durft te maken.

Waarom is dat belangrijk?

Iemand die volop in de stress zit ervaart dat het moeilijk, zo niet onmogelijk is, om gezonde en doordachte keuzes te maken. Dat is geen dommigheid van deze medewerker, maar een onafwendbaar gevolg van hoe onze hersenen reageren op stress. Het is namelijk fysiek onmogelijk om, als wij onder stress staan, dát deel van ons brein dat ons bewustzijn en vooruitblik regelt aan te spreken. Dit ‘menselijk brein’, waarin de dáárvoor belangrijke functies als:

–       Bewustzijn van gedachte & emotie

–       Zelfreflectie en zelfsturing

–       Probleemoplossend vermogen

–       Mogelijkheid om adequaat gedrag te kiezen

–       Overdenken en beschouwen

zijn opgenomen, kan eenvoudig weg niet bereikt worden als wij in een stresssituatie zitten.

En let wel, die stressvolle situatie hoeft niet daadwerkelijk aan de orde te zijn om ongezonde stress te veroorzaken. Onze hersenen zijn namelijk niet in staat om het verschil te zien tussen een daadwerkelijke stressvolle situatie en een gedáchte aan die stressvolle situatie. Het effect is daarom hetzelfde: ons brein krijgt het signaal ‘onveilig’ (vanuit de Thalamus) en daarop gaat binnen een fractie van een seconde het brein (de Amygdala) aan het werk en geeft het lichaam een ‘gevaar teken’. Misschien (her)kent u de reactie daarop wel: vechten, vluchten of bevriezen.

Die delen van ons brein die wél aan de slag zijn in zo’n stressvolle situatie (daadwerkelijk of fictief) zijn:

• Het ‘retielenbrein’;reflexen en instincten:

o.a. vechten of vluchten, temperatuurregeling, honger- en dorstgevoel, ademhaling en hartritme, hormooncontrole

• Het ‘zoogdierenbrein’; terugblik en emotie

o.a.: angst, woede, jaloezie, verlegenheid, verdriet, moederliefde, sociale binding

Waarom is dit zo?

Als je in de oertijd in je eentje een holenbeer of sabeltandtijger tegenkwam, was het niet handig om bij jezelf te gaan overleggen of je moest vluchten of aanvallen; of je rechtsaf of linksaf moest gaan en hoe hard je moest rennen; of je haakse bochten of meer afgeronde bochten moest maken; of je soms misschien in een boom moest gaan klimmen, maar ja, welke boom moest dat dan zijn? Een grote stevige of eentje waar je makkelijker in kon klimmen, die linker of die rechter of…..

… U begrijpt dat die beer of tijger u allang te grazen zou hebben genomen.

Deze manier waarop ons brein werkt, maakt dat het bij uw medewerker lijkt alsof hij/zij onwillig is, lui wellicht of eigenwijs?

Maar dat is dus niet zo.

Gelukkig kunt u uw gestreste medewerkers ondersteunen door tijdig het gesprek aan te gaan en uw vermoedens bespreekbaar te maken. Ik snap dat u bang bent dat u hiermee een ‘slapende hond’ wekt en dat uw medewerker zich dan juist ziek zal melden. Toch is het heel belangrijk dat u als leidinggevende op tijd dit gesprek met uw medewerker aangaat. Het kan zowel de medewerker, het team en uw organisatie veel ellende en kosten besparen.
In Nederland kost een dag verzuim al snel € 250,– tot € 300,–. Bij een Burn-out van 8 maanden hebben we het dan over bijna  € 80.000,–! En dit is dan nog zonder de kosten van een vervanger. En let wel, als uw medewerker niet uitgevallen is, maar al wel de symptomen van een burn-out heeft, kost dat ook geld.

Gezond zijn is dus veel goedkoper.

Voor meer info over Stress- & Burn-out Coaching en hoe ik uw organisatie kan adviseren over de aanpak van overmatige werkdruk, bijvoorbeeld met workshops voor medewerkers, leidinggevenden en directie/HR, neemt u met mij contact op via www.stressreductiecoach.nl/contact