Onze zelfwaarde komt van binnenuit en wordt, anders dan wat velen lijken te denken, niet bepaald door de dingen die je wel of niet bereikt. Nee, je zelfwaarde haal je uit dátgene waar je in gelooft, waar je voor staat, wie je bent.

Drie lagen

We kunnen stellen dat we als mens uit, pak ‘m beet, 3 lagen bestaan:

1. De buitenste laag, oftewel je ‘DOELEN’
   Hiermee bedoel ik: Wat doe je, wat wil je bereiken of heb je al bereikt, wat zijn je doelen?
2. De middelste laag, oftewel je ‘GEDRAG’
   Hiermee bedoel ik: Hoe doe je dat, welke middelen gebruik je, welke vaardigheden zet je in? Het gaat over de manier waarop.
3. De binnenste laag, oftewel je ‘IDENTITEIT’
   Hiermee bedoel ik: Waarom doe je iets, wat zijn je waarden, in welke zaken geloof je, waar sta jij voor, wie ben je diep vanbinnen?

Kompas

Deze drie lagen tezamen kunnen we vergelijken met een kompas. Zoals je weet is een kompas een navigatie-instrument om de richting ten opzichte van het noorden (de kompasrichting) te bepalen. (Bron: Wikipedia) Hiermee bepaal je als je op reis bent, de richting die je uit wilt gaan.

Ook in ons dagelijks leven hanteren we een kompas. Niet het fysieke exemplaar, maar een ‘waarden-kompas’. Het hebben van een dergelijk inwendig kompas is belangrijk. Als jij je waarden goed kent, zullen zij voor jou als een kompas werken. Zij geven jou de richting aan die jij in het leven (in jouw leven) wil gaan.

Het hebben van duidelijke waarden zorgt er onder andere voor dat het maken van keuzes gemakkelijker zal worden. Dat het sneller voor jou duidelijk is als er iets niet gaat zoals het bij jou past. En, niet onbelangrijk, ze laten je voelen wie jij diep van binnen bent (of wil zijn).

Waarden helpen

Net als een kompas op reis je helpt, helpen waarden dus bij het bepalen van jouw route in het leven. Ze helpen bij het bepalen van vragen als:

• Waaraan wil jij je tijd en aandacht besteden?
• Welke dingen zijn voor jou écht belangrijk in het leven?
• En: welke dingen kun je gerust voorbij laten gaan?

Wij mensen zijn vaak geneigd om van de buitenste laag van het kompas – de DOELEN – naar binnen te kijken. Dit noemen we ‘outside-in-denken’. Bij een ‘outside-in-beweging’ focus je heel hard op je DOELEN. Je bepaalt van daar uit je GEDRAG en daarmee geef je jezelf IDENTITEIT, oftewel de reden waarom we in de eerste plaats zijn gaan doen wat we doen.

Wat we vaak niet weten is dat wij hiervan ongelukkig worden omdat we de beweging van buiten naar binnen maken, oftewel ‘outside-in’. Aan de hand van het al dan niet bereiken van onze DOELEN vellen we een oordeel over wat we waard zijn. Wij vergeten daarbij onze IDENTITEIT.
We vergeten wat onze waarden waren.
We vergeten wat onze waarden diep van binnen zijn.

Hoe meer je de focus enkel op de DOELEN legt, hoe minder je gedrag en dat wat je doet, denkt of voelt, in lijn blijft met je IDENTITEIT of het waarom van je keuze.
We vragen ons dan vaak constant af of wat we doen, wel goed genoeg is. Steeds moet het meer en beter zijn.

Velen staren zich blind op de buitenste laag. Dat heb je vast wel eens meegemaakt. Je leert iemand kennen en de eerste vraag is: Wat doe je voor je werk? Wat voor auto rijd je? Wat heb je gestudeerd? Wat staat er op je bankrekening? Wat heb je bereikt? Etc.
Of iemands fysieke uitstraling (postuur, kleding, houding, uitspraken) bepaalt onze eerste indruk en daarmee hoe we op elkaar reageren.

Dat wat we bereiken wordt daarmee een manier om ons (zelf)waarde en betekenis te geven. Door die constante ‘outside-in-beweging’ vergelijken we onszelf bovendien de hele tijd met anderen.
Vaak is het zo dat de beelden die we van en over onszelf hebben, beschadigd zijn. Beschadigd door onwaarheden die we over onszelf, onze toekomst, de wereld, zijn gaan geloven. Die littekens ontstaan gedurende onze ontwikkeling: dat wat je regelmatig hoort, of wat je bijvoorbeeld gedurende trauma’s hoort of ervaart is wat je gaat geloven.
En dat heeft grote invloed op je gedrag en keuzes.

En als we niet uitkijken vellen we een oordeel over onszelf op basis van DOELEN in plaats van door te kijken naar onze IDENTITEIT. Door te kijken naar wie we echt zijn aan de binnenkant en het waarom van de bepaalde dingen die we doen.

Gelukkig kan dat anders.

Het eerste wat er te doen valt om weer een goed gevoel te krijgen over je leven, is leren om de beweging van het kompas om te draaien. Om voortaan ‘inside-out’  te denken i.p.v. andersom.
Je kunt leren om je focus eerst op je IDENTITEIT te leggen. Dus op je waarden, je drijfveren, je ‘waarom’. Op wie jij diep van binnen bent.
Vraag je daarbij af wie je écht bent of wil zijn. En hoe je dat voortaan kunt omzetten naar dat wat je doet en hoe je dat doet.

Zoals ik aan het begin al zei: zelfwaarde komt tenslotte van binnenuit en wordt niet bepaald door de dingen die je wel of niet bereikt. Zelfwaarde haal je uit datgene waar je in gelooft, waar je voor staat, wie je bent.

Ui

Deze gedachtegang kun je vergelijken met het pellen van een ui. Want, wat gebeurt er wanneer je steeds meer van de schil van een ui verwijdert? Inderdaad, de klus wordt almaar moeilijker: je krijgt steeds meer tranen in je ogen.
Dat is hier niet anders. Hoe dieper je in je binnenste terechtkomt en op zoek gaat, hoe gevoeliger de zaken worden.

Maar: als de schil van een ui verwijderd is en je de kern in kleine stukjes kunt snipperen, geeft die ui veel smaak aan je eten en was het elke traan waard.
Datzelfde gaat ook hier op: De verdienste van deze zoektocht naar je innerlijk kompas is groot. Zet door, veeg je tranen weg en geef niet op als het even wat moeilijker wordt of je niet meteen het antwoord vindt. ‘Moeilijk’ is per slot van rekening geen ‘foutmelding’.

Jan

Ja, ik wil wel eens met jou mijn ui pellen!

(dat is vrijblijvend)