Onlangs sprak ik met een coachee over ‘jezelf zijn’ en hoe lastig dat dat wel niet kan zijn.
Hij, een zestiger, noemde zo een aantal voorbeelden uit privé en werk waaruit dat bleek.

Zijn partner deed een beroep op hem en ook zijn kinderen lieten zich niet onbetuigd; maar ook de cliënten, collega’s en leidinggevende op het werk wilden allemaal iets van hem. Hij wrong zich in allerlei bochten om maar te voldoen aan dat wat er van hem gevraagd werd.

Moe

Je kunt je voorstellen dat hij er heel moe van werd. Hij wist het niet meer. Was steeds zoekend, zich aanpassend, switchend, aftastend.
En dat is zo vermoeiend.

Hij werd daar zó zat van dat het aan alle kanten aan hem te zien was: hij zag er moe en grauw uit, sliep slecht, at ongezond en die biertjes (of wat sterkers) waren wel weer heel aantrekkelijk geworden.

Zelfwaarde-kompas

Ik legde het ‘Zelfwaarde-kompas’ op tafel en legde uit waar dit voor staat (in het kort: Wij zijn geneigd om de buitenste laag van dit kompas: de doelen (dat wat je doet en in dit geval voor een ander), ons gedrag te laten bepalen en daarmee onze identiteit. Met andere woorden: de ander bepaald wie/hoe ik op dat moment ben, niet ikzelf. Dit noemen we ‘Outside – in’ denken. En dat maakt ongelukkig. Als je jezelf kunt zijn denk je ‘Inside-out’: jouw identiteit bepaalt je gedrag en daarmee je doelen. Dat wat je doet. Klik op de link of het plaatje voor meer uitleg.)

Somber geheel

Je kunt het ook zo zien: stel jij neemt steeds de kleur van een ander over door te doen, zeggen of te laten wat een ander vindt dat jij moet doen. Daarmee meng je als het ware al die individuele kleuren door elkaar.
Misschien weet je het nog van de tekenlessen op school: als je alle kleuren dooreenmengt ontstaat zwart. En zwart bedekt écht alles. Je ziet geen afzonderlijke lijn of tekening meer. Het is één somber geheel geworden. Het is niet meer zichtbaar wat van jou is of wat van een ander. 

Palet

Dit in tegenstelling tot wanneer jij wél je eigen kleur laat zien (lees: wanneer jezelf bent). Dan ontstaat een kleurig geheel, een palet.
Daarbij is het goed om te weten dat je niet altijd dezelfde kleur zult zijn/gebruiken. De kleur die jij laat zien is afhankelijk van waar het over gaat, maar past wel bij jou.

Door steeds een eigen kleur te gebruiken, in plaats van de kleur van een ander over te nemen, ontstaat een karakteristieke tekening die representatief is voor jou.
Dan weten anderen wat ze aan jou hebben, waar je voor staat, wat ze wel en niet aan je hoeven te vragen, wat jouw identiteit is, etc..

Identiteit

Dán zijn de lagen van jouw zelfwaarde-kompas in overeenstemming met jouw identiteit: Dan ken je jouw waarden, jouw drijfveren, jouw ‘waarom’. Je weet wie jij diep van binnen bent. Dan hoef je jezelf niet meer af te vragen of dat wat je doet wel goed genoeg is; dan hoeft het niet steeds maar meer en beter te worden. Dan weet je dat niet perfect ook goed is.
Jouw zelfwaarde haal je uit datgene waar je in gelooft, waar je voor staat, wie je bent: je identiteit.
Als je dát je gedrag laat bepalen en daarmee de doelen die je wilt behalen, ben je congruent aan jezelf. Dan beken je kleur, je eigen kleur!

Zoektocht

De coachee begreep dat hij, door overal maar op in te gaan en anderen het naar de zin te maken, kleurloos was geworden. Ook voor zichzelf.
Samen zijn we aan de slag gegaan met het ‘Zelfwaarde-kompas’ en op zoek gegaan naar wat hem daadwerkelijk drijft. Naar wat zijn waarden en drijfveren zijn, zijn ‘waarom’. Naar wie hij ten diepste is. Hij heeft zich afgevraagd wie hij écht is, wie hij wil zijn. En: hoe hij dat voortaan kan omzetten naar wat hij doet en hoe hij dat doet.
Dat geeft hem rust, overzicht en zelfvertrouwen.

Ui

Deze zoektocht kun je vergelijken met het pellen van een ui. Want, wat gebeurt er wanneer je steeds meer van de schil van een ui verwijdert? Inderdaad, de klus wordt almaar moeilijker: je krijgt steeds meer tranen in je ogen.
Dat is hier niet anders. Hoe dieper je in je binnenste terechtkomt en op zoek gaat, hoe gevoeliger en soms ook pijnlijker de zaken worden.

Maar: als de schil van een ui verwijderd is en je de kern in kleine stukjes kunt snipperen, geeft die ui veel smaak aan je eten en was het elke traan waard.
Datzelfde geldt ook hier. De verdienste van deze zoektocht naar je innerlijk Zelfwaarde-kompas is groot: het geeft veel smaak aan wie jij bent.
Zet door, veeg je tranen weg en geef niet op als het even wat moeilijker wordt of je niet meteen het antwoord vindt.

‘Moeilijk’ is per slot van rekening geen ‘foutmelding’

Jan